साथ सावलीची...

साथ सावलीची.... हिंदू धर्मात एकूण सोळा संस्कार सांगितले आहेत. या संस्कारात विवाह अर्थात लग्न संस्कार हा एक महत्वाचा संस्कार आहे.या संस्काराचे सर्वात महत्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे दोन वेगळ्या ठिकाणी, वेगवेगळ्या संस्कारात वाढलेले ते दोघे पती आणि पत्नी रूपाने सप्तपदी चालतात आणि आयुष्यभर एकमेकाला साथ देण्याची शपथ घेतात! कोणत्याही विवाहाचे यश हे दोघांनी सप्तपदीत दिल्या घेतल्या वचनांची पूर्तता करण्यासाठी किती प्रयत्न केले आहेत यावर आहे. पती आणि पत्नी ही संसाराच्या गाड्यांची दोन चाके आहेत असे म्हटले जाते ते यासाठीच! लग्न झाले की वधू आपल्या आईवडिलांचे घर सोडून पतीच्या घरी रहायला येते.आत्तापर्यंत आईवडिलांच्या छत्रछायेखाली वाढलेली ती नव्या घरात येते आणि आता तिने हे नवे घर आपलेसे करावे,तिथल्या लोकांना जसे सासू ,सासरे,दिर,नणंदा तसेच चुलत नात्यातली सगळी माणसे आपली मानावी,त्यांचे सुख ते आपले सुख मानावे त्या घराचे दुःख ते आपले दुःख मानून जबाबदारी निभावावी असे आपले संस्कार सांगतात.एखाद्या जोडप्याचे सहजीवन जर यशस्वी व्हायचे असेल तर त्यासाठी दोन्ही जोडीदारांनी एकमेकाला मनापासून साथ असायला हवी.एकमेकांना समजून घेणे,जोडीदाराच्या गुणांबरोबर दोषांचाही स्वीकार करणे,एकमेकांच्या आनंदात सहभागाबरोबरच दुःखाच्या प्रसंगीसुध्दा एकमेकांस आधार देणे या गोष्टी मनःपूर्वक केल्या तरच जोडप्याचे सहजीवन यशस्वी झाले असे म्हणता येईल... संसार यशस्वी होण्यासाठी पतीने बाहेरच्या सर्व जबाबदाऱ्या जसे आवश्यक असलेले धनार्जन करण्यासाठी योग्य असा नोकरी धंदा करणे, कुटुंबाच्या पालनपोषण व सुरक्षेसाठी आवश्यक असलेल्या गोष्टींची व्यवस्था करणे इत्यादी जबाबदाऱ्या निभावणे आवश्यक आहे असे पूर्वी म्हटले जाई,परंतु आधुनिक काळात शिक्षण प्रसारामुळे पत्नीही सुविद्य असते घरातल्या जबाबदाऱ्या घेण्याबरोबरच ती सुध्दा अर्थार्जनासाठी बाहेर पडते.आपली नोकरी व्यवसाय पूर्ण कार्यक्षमतेने चालवणे या बरोबरच घरच्या पारंपरिक जबाबदाऱ्याही ती लीलया पेलताना दिसते. कुटुंबासाठी अर्थार्जन करण्यात आता तिचा सिंहाचा वाटा असतो त्यामुळे पत्नीबरोबरच पतीच्या जबाबदारीतही नक्कीच वाढ झालेली आहे हे प्रत्येक पतीने समजून घ्यायला हवे. पूर्वी पत्नीचे कार्यक्षेत्र हे चूल आणि मुल एवढेच मर्यादित होते.घरातल्या निर्णय प्रक्रियेत तिचा सहभाग क्वचितच असायचा;पण आता काळ बदलला आहे त्यामुळे आजच्या काळात पत्नीनेही घरातल्या आर्थिक सामाजिक बाबीत जबाबदारी निभावणे आवश्यक आहे. आज स्री पुरुष समानतेचे युग आहे त्यामुळे पत्नीने आपल्या जवळ असलेल्या ज्ञानाचा कौशल्याचा उपयोग आपल्या कुटुंबासाठी आणि समजासाठीही कसा करता येईल हे पहाणे आवश्यक झाले आहे. नवरा आणि बायको यांची सावलीसारखी साथ एकमेकांना मिळाली तर घरात सुख समृध्दी आणि आनंद ओसंडून वाहत रहातो... पतीपत्नी मधले नाते आणि जबाबदारीची जाणीव करुन देणारी माझी एक कविता.... एक गंमत सांगू तुला?जगणं आहे सुंदरशी कला! तुटेल एवढं ताणायचं नसतं,उसवलं तर नातं विणायचं असतं! एक गंमत सांगू तुला? जगणं म्हणजे अधांतरी झूला! धोक्यांनी डगमगायचं नसतं,एकमेकांना सावरायचं असतं! एक गंमत सांगू तुला?जगणं असावं रंगमंच खुला! मुखवट्यांना भुलायचं नसतं,चेह-यांना ओळखायचं असतं! एक गंमत सांगू तुला? स्वत:तच बघ मला! एकमेकात उणं बघायचं नसतं,सूर जुळवत जीवनगाणं गायचं असतं! बरोबर ना? ......©प्रल्हाद दुधाळ. 9423012020