जोपासना

    माणसाला झाडे लावायची उपजत आवड असते.शहरात रहात असूनही आपण हौसेने एखादे झाड तरी लावतोच.घराच्या आजूबाजूला जर तशी योग्य जागा असेल तर अनेक प्रकारची रोपटी लावून त्याची देखभाल करण्याची हौस तर कित्येकाना असते.जरी फ्लैटमधे रहात असले तरी शक्य असेल तेथे खिडकीत,बाल्कनीत,टेरेसवर अगदी जेथे कुठे शक्य असेल तेथे लोकांकडून अशी झाडे लावायची हौस वा छंद जोपासला जातो.काहीजण इनडोर प्लांट लावूनही हा आनंद घेतात.अशी होसेने लावलेली फुलझाड़े व शोभेची झाडे घरातले वातावरण प्रसन्न ठेवायला नक्कीच मदत करतात.अशा झाडांची कणाकणाने होणारी वाढ, रोपटयाला आलेले पाहिलेवाहीले फुल त्याचा रंग सुवास याचे कोण कौतुक असते. हे सगळे क्षण अगदी नकळत आपण साजरे करत असतो! अगदी क्षणभर का होईना पण अशा गोष्टी माणसाला आनंद देवून जातात!

       इथपर्यंत ठीक आहे,पण आपण अशी कुंडीत किंवा परसात लावलेली शोभेची वा फुलाझाड़े  कशी व किती वाढायला हवीत,पानांचा रंग कसा हवा,त्यांची फुले कधी यायला हवीत याबद्दल आपण काही आडाखे बांधतो.या झाडांकडून अनैसर्गिक अपेक्षा करतो.त्याची वाढ सरळच व्हायला हवी,त्याची फांदी विशिष्ट दिशेलाच वाढायला हवी, किंवा त्यांच्या फुलांचा रंग अमक्या प्रकारचाच हवा इत्यादी इत्यादी. हे झाड मी लावले आहे,मी त्याची देखभाल करतो आहे म्हणजे त्याचा आकार त्याची फुले हे सर्व माझ्या अपेक्षेप्रमाणेच व्हायला हवे आणि जर तसे घडले नाही तर मी त्याला छाटून हवा तो आकार देणार, मला हवीत तशी  फुले नाही आली तर ते झाड मी उपटून काढणार हा अट्टाहास चुकीचा आहे,असे मला वाटते! तुम्ही झाड लावले त्याला खतपाणी घातले,देखभाल केली म्हणून त्या झाडाने तुमच्या अपेक्षा पूर्ण करायलाच हव्यात हा विचार चुकीचा आहे.तुम्ही तुमचे  काम केले त्यातून हवा तेवढा आनंदही  तुम्हाला मिळाला आहे तेंव्हा आता त्या रोपाने कसे व कधी बहरावे,त्याला फुल कधी यावे,त्या  फुलाचा रंग कसा असावा हे निसर्गाला ठरवू दे ना!. तुम्ही तुमच्या अपेक्षा त्याच्यावर कशाला लादताय?नैसर्गिकरीत्या बहरलेल्या त्या सौंदर्याचा आनंद लूटा!

    जे तत्व अशा झाडाबद्द्ल तेच माणसामधल्या नात्यांच्या बाबतीतही लागू आहे.

   तुम्ही कोणत्याही अपेक्षेशिवाय नात्यांची जोपासना करत रहा, अशी नाती मग नैसर्गिकरीत्या बहरतील, फुलतील आणि अशा फुललेल्या नात्यातून मिळेल तोच खरा स्वर्गीय आनंद!

तुम्हाला काय वाटते?

   ---------प्रल्हाद  दुधाळ, पुणे (९४२३०१२०२०)